#EconomyModel – Mô hình Kinh tế Tuần hoàn?
Kinh tế tuần hoàn #CircularEconomy là mô hình kinh tế tập trung mục tiêu Khai thác, Thiết kế & Sử dụng Tài nguyên theo cách bền vững như: Tái sử dụng, Tái chế và Kéo dài vòng đời sản phẩm. Thay vì mô hình kinh tế “truyền thống tuyến tính”, kinh tế tuần hoàn tập trung việc giảm tối đa Chất thải, chuyển hoá Rác thải, tận dụng tối đa giá trị từ các sản phẩm và nguyên liệu.
Áp dụng Kinh tế Tuần hoàn đang là xu hướng bền vững trên thế giới bởi nhiều lợi ích cả về kinh tế, môi trường và xã hội mang lại như: Tạo ra cơ hội tăng trưởng kinh tế, tạo nhiều hơn việc làm ý nghĩa, giảm tác động môi trường, ngăn ngừa biến đổi khí hậu.
Bối cảnh chung về nguồn tài nguyên ngày càng cạn kiệt, giải pháp giữa lợi ích Kinh tế & Môi trường là chủ đề nóng. Thế giới tập trung các mục tiêu phát triển bền vững #SDGs và ứng phó với biến đổi khí hậu #Climateactions, Kinh tế Tuần hoàn trở thành qui định bắt buộc của nhiều nước #ESG. Đây cũng là ưu tiên hàng đầu của Chiến lược phát triển bền vững Kinh tế VN.
Cách các quốc gia giải quyết vấn đề Kinh tế & Môi trường?
Trung Quốc đã và đang phải đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến ô nhiễm môi trường do có lượng Rác thải lớn nhất thế giới. Do đó, từ 2000, họ đã xây dựng nhiều chính sách và quy định liên quan đến kinh tế tuần hoàn được thực hiện ở ba cấp độ vi mô, trung mô và vĩ mô.
Nhật Bản là một trong những nhà sản xuất sản phẩm nhựa lớn nhất nên ô nhiễm chất thải nhựa là một vấn đề môi trường lớn đối với họ. Nhật đã sớm định hướng chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn từ năm 1991 với mục tiêu trở thành một “xã hội dựa trên tái chế”. Năm 1995, ban hành Đạo luật Tái chế bao bì nhằm phân loại chất thải, thu gom chất thải đã phân loại, tái chế thùng chứa và chất thải bao bì; Thúc đẩy sáng kiến “3R” và ban hành Luật Khuyến khích và tái chế rác thải nhựa. Đến nay, nhiều doanh nghiệp Nhật đã hướng tới việc giảm thiểu sản phẩm nhựa dùng một lần bằng vật liệu thân thiện hơn hoặc cắt giảm số lượng. Thay thế các sản phẩm nhựa bằng các sản phẩm Giấy, nhất là vật liệu đóng gói, thân thiện với môi trường. Tại Nhật, giấy là một trong những loại rác thải có tỉ lệ tái chế cao nhất 79%. Nhật cũng trở thành quốc gia đứng thứ hai trên thế giới về quản lí rác thải nhựa, với tỉ lệ tái chế nhựa lên đến 85%.
Thái Lan đang thúc đẩy mô hình kinh tế “Sinh học – Xanh – Tuần hoàn” khuyến khích áp dụng các kỹ thuật tiên tiến giúp gia tăng giá trị cho sản phẩm mà không hoặc chỉ có tác động tối thiểu tới môi trường. Mục tiêu đạt được mức độ trung hòa phát thải Carbon vào 2050, Thái Lan đang nỗ lực hành động để giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính #GHG bằng cách áp dụng mô hình BCG và coi đây là con đường phát triển Kinh tế Xanh & bền vững. Đồng thời, 12/2024 Thái cũng ra Luật cấm nhập khẩu Rác thải Nhựa.
Kinh tế Tuần hoàn là ưu tiên trong Chiến lược phát triển Kinh tế bền vững VN?
Theo #WB cho thấy, ô nhiễm nước có thể gây thiệt hại cho VN 3,5% GDP vào 2035. VN thuộc nhóm các quốc gia dễ bị tổn thương nhất do biến đổi khí hậu. Dự báo, biến đổi khí hậu và thiên tai có thể gây thiệt hại cho VN ~11% GDP vào 2030. Do đó, để thực hiện các mục tiêu Phát triển Bền vững & thực thi các cam kết môi trường thì VN chuyển mô hình “kinh tế tuyến tính” truyền thống sang “kinh tế tuần hoàn”.
Theo đó, việc ứng dụng “Kinh tế tuần hoàn, Phát triển bền vững & Tăng trưởng xanh” đã đang được quan tâm đặc biệt trong những năm gần đây. Nội dung về xây dựng kinh tế tuần hoàn tại ĐH.XIII xác định là một trong những “Định hướng phát triển đất nước” để đạt được các mục tiêu “Phát triển bền vững-#SDGs” giai đoạn 2021-2030. Trong đó, VN sẽ triển khai Mô hình Kinh tế Tuần hoàn dựa trên 3 trụ cột:
- Thiết kế kéo dài vòng đời vật liệu;
- Giảm rác thải, phát thải;
- Phục hồi Hệ sinh thái.
VN đã xây dựng được các nền tảng Chính sách, Pháp lý khá đầy đủ để thúc đẩy hiện thực Kinh tế Tuần hoàn. Hơn thế, VN là một trong những quốc gia đầu tiên trong ASEAN thể chế hóa quy định về kinh tế tuần hoàn trong Luật. Đây là điều kiện nền tảng để các doanh nghiệp có cơ sở để phát triển kinh tế tuần hoàn.
Những thách thức & cơ hội phát triển kinh tế bền vững VN?
Theo CGKT Nguyễn Trí Hiếu nhận định, phát triển kinh tế tuần hoàn không chỉ thể hiện trách nhiệm của quốc gia trong giải quyết những thách thức toàn cầu do ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, mà còn giúp nâng cao năng lực, sức cạnh tranh của nền kinh tế nội tại. Khi thực thi, VN sẽ tận dụng được nguồn nguyên vật liệu, giảm thiểu khai thác tài nguyên, tác động thiên nhiên; Hạn chế tối đa chất thải, khí thải ra môi trường; Giảm chi phí xã hội trong quản lý, bảo vệ môi trường & Ứng phó với biến đổi khí hậu; Tạo ra thị trường mới, cơ hội việc làm mới…
“Thách thức để chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp cần có nguồn vốn đầu tư đổi mới công nghệ, quy trình sản xuất để nâng cao chất lượng kéo dài vòng đời sản phẩm; Thu hồi chất thải phải thiết kế lại hoạt động sản xuất kinh doanh của mình từ khâu đầu vào nguyên liệu. Chất thải từ sản xuất cần được thu hồi tái sử dụng, tái chế hoặc đầu vào cho hoạt động sản xuất khác, kết nối với các doanh nghiệp trong một chu trình khép kín.
Hơn thế nữa, để thực hiện mô hình này, doanh nghiệp cũng cần có nhân sự có trình độ chuyên môn và thiết kế giỏi, trong bối cảnh hiện nước ta chưa có hệ thống đào tạo lĩnh vực thiết kế mô hình – đây cũng là khó khăn lớn của doanh nghiệp”./.
Theo VTV
